Za nami i przed nami ciężki miesiąc. W związku z tym niezbyt miłym okresem w naszych życiach chciałabym nawiązać do pamiątek świadczących o minionych zarazach - kolumn morowych.
Po całej Słowacji rozsiane jest wiele pamiątek świadczących o złych czasach, o śmierci setek, tysięcy ludzi. I mimo że z reguły przechodzimy obok nich obojętnie i nie zastanawiamy się nad ich symboliką, to są one niemymi świadkami straszliwej części historii Słowacji. Mowa tu oczywiście o tzw. morových stĺpach, czyli kolumnach morowych, stawianych na pamiątkę ofiar zaraz.Poprzednie zestawienie, poświęcone ciekawostką o atrakcjach turystycznych Tatr znajdziecie tutaj.
Kremnica
Największa epidemia dżumy w XIV wieku, zwana Czarną Śmiercią, ominęła Kremnicę. Ale potem nastąpił jeden cios za drugim - w 1497 r., w 1571 r., dwa lata później, i cztery lata później zaraza zabiła ponad tysiąc osób. A potem znowu i znowu - w latach 1588, 1626, 1645 i 1739 - 1743.W maju 1765 roku rada miasta postanowiła zbudować na rynku upamiętniający epidemię dżumy w 1710 r. W tym czasie na rynku stała już starsza kolumna, ale było zdecydowanie prostsza. Zdemontowano ją i przeniesiono do pobliskiej miejscowości Horná Ves. Miasto natomiast zwróciło się do rzeźbiarza Stanetiego, który mieszkał w Kremnicy, aby zaprojektował nową, bogatszą i bardziej monumentalną kolumnę.
Staneti wzorował się na starszej o 100 lat wiedeńskiej kolumnie, którą można do dziś podziwiać w stolicy Austrii. Do pomocy przy kremnickiej kolumnie morowej wezwał wiedeńskiego rzeźbiarza Vögerlego, który zasłynął kolumnami w Hainburgu i w Nitrze. Kolumnę oficjalnie odsłonięto w 1771 roku.
Chociaż nie jest ani najwyższa w Europie Środkowej, ani najbardziej masywna pod względem ilości użytego materiału, ale pod względem liczby rzeźb, zdecydowanie zajmuje pierwsze miejsce. Całość zdobią 54 rzeźby, w tym 41 aniołów i 13 świętych, ponadto na kremnickiej kolumnie znajduje się 11 płaskorzeźb przedstawiających sceny biblijne.
Trenczyn
Zupełnym przeciwieństwem kremnickiej kolumny morowej jest skromna kolumna, która znajduje się na rynku w Trenczynie. Trenczyńska kolumna Świętej Trójcy jest pamiątką strasznej zarazy, która wybuchła w Trenczynie latem 1710 roku. W wyniku epidemii zginęło wtedy około 1600 osób.
Na początku XVIII wieku Trenczyn przeżył trudne czasy a sama epidemia dżumy była ich kulminacją. Głód, choroba i pożar w maju 1708 r., który zniszczył dużą część miasta - 195 domów, fortyfikacje miejskie i kością jezuicki zmusiły zdesperowanego hrabiego Mikołaja
Illéshazy do ufundowania kolumny.
Trenczyńska kolumna Świętej Trójcy została zbudowana w 1712 roku. Kolumna morowa prawdopodobnie jest autorstwa wiedeńskich
mistrzów kamieniarstwa, którzy w tym czasie pracowali w Trenczynie przy
odbudowie jezuickiego kościoła, który został zniszczony w 1708 roku przez pożar. Niestety kolumna nie uchroniła miasta przed kolejną falą zarazy, która w 1715 roku pochłonęła 222 ofiar.
Koszyce
W latach 1709 - 1710 Koszyce walczyły z zarazą. Ocalali postanowili wybudować kolumnę morową, która została umieszczona w miejscu, gdzie niegdyś dokonowano egzekucje wojskowe. Budowniczym kolumny był koszyczanin Tomáš Tornyosi, a rzeźbami zajął się Simon Grimming.
3 października 1723 roku na szczycie kolumny, na wysokości 14 metrów umieszczono rzeźbę Niepokalanej Marii Panny. Matka Boża ma symbolizować lojalność, miłość i dobroć oraz chronić miasto przed biedą i cierpieniem. Nad głową ma wieniec z dwunastu gwiazd. Ponadto towarzyszą jej także rzeźby niższej rangi św. Józef, św. Sebastian i św. Władysław. Rzeźby są pełne, rozłożyste, a filary wypełnione są chmurami, co wyraźnie wskazuje na styl barokowy. Interesujące jest to, że ukryta jest również figura św. Walentego.
W 1909 roku odrestaurowywano ogrodzenie i nadano mu dzisiejszy wygląd i stworzono miejsce na nowe rzeźby świętych i aniołów na filarach ogrodzenia. Rzeźby przedstawiają świętą Elżbietę z Turyngii, świętą Małgorzatę Węgierską, świętą Barbarę i świętą Elżbietę Portugalską oraz dwóch aniołów: świętego Gabriela i świętego Michała Archanioła.
Koszycka barokowa kolumna morowa znajduje się na ulicy Hlavnej.
W Koszycach znajduje się jeszcze jeden świadek walki miasta z epidemią - o cmentarzu św. Rozalii w Koszycach, który powstał wokół kaplicy św. Rozalii, która została wybudowana po pokonaniu dżumy w 1711 roku, już pisałam wcześniej.
Bratysława
Barokowa kolumna Świętej Trójcy znajduje się na Placu Rybnym na bratysławskim starym mieście. Kolumna została wybudowana w 1713 roku ze środków publicznych zebranych, aby upamiętnić koniec epidemii dżumy, która dotknęła Bratysławę pod koniec 1712 roku. Według zachowanych dokumentów walkę z zarazą przegrało 3860 mieszkańców, a 1561 osób zostało zarażonych. Wielkie zasługi w stłumieniu epidemii miał ostrzychomski arcybiskup Christian August z Saksonii-Zeitz, którego imię jest uwiecznione na kolumnie. Autor kolumny nie jest znany.
Na bocznych stronach cokołu umieszczono płaskorzeźby tematycznie związane z epidemią dżumy - Ostatnie namaszczenie, Święta Rozalia [obrończyni przed dżumą] i Pogrzeb zmarłych. Na gzymsie podstawy znajdują się posągi świętych: św. Rocha, św. Andrzeja i św. Karola Boromeusza. Na szczycie kolumny znajduje się rzeźba Trójcy Świętej.
W Bratysławie znajduje się jeszcze jedna kolumna morowa: Mariánsky morový stĺp na placu Župnym. Znajduje się przed kościołem św. Szczepana (kościół kapucynów). Na kwadratowym cokole znajdują się cztery figury aniołów, nad nimi na wysokiej kolumnie korynckiej góruje Panna Maria z dzieciątkiem, jej głowę otacza aureola, na której znajduje się 11 gwiazd. Maria stoi na półksiężycu, który jest umieszczony na kuli ziemskiej owiniętej przez węża.
Zgodnie z cyframi rzymskimi kolumna została zbudowana w roku 1723, czyli dziesięć lat po wybuchu zarazy w Bratysławie.
Zgodnie z cyframi rzymskimi kolumna została zbudowana w roku 1723, czyli dziesięć lat po wybuchu zarazy w Bratysławie.
Oczywiście jest t tylko mała część kolumn morowych, które znajdują się na terenie Słowacji. Drugą część tego zestawienia znajdziecie tu.
Co o tym sądzicie?
Pozostałe posty o atrakcjach turystycznych na Słowacji znajdziecie tutaj:
Brak komentarzy: