30.04.2021

Język słowacki jest bogatszy o kilka nowych słów [język słowacki]

Literacki język słowacki od niedawna jest bogatszy o kilka słów, które do tej pory były uznawane za słowa potoczne i niepoprawne.

 
Zmiany w języku słowackim zaszły dzięki publikacji 5 wydania Krótkiego słownika języka słowackiego [Krátky slovník slovenského jazyka], który został uzupełniony o słowa, które w mowie potoczniej funkcjonowały od dawien dawna. Słownik ten należy do 4 podstawowych podręczników kodyfikacyjnych języka słowackiego, które musi zatwierdzić słowackie Ministerstwo Kultury na podstawie ustawy o języku narodowym.
 

Do przygotowania nowego wydania językoznawców skłoniły zmiany w słownictwie i znaczeniach słów, o które język wzbogacił się w ostatnich dziesięcioleciach. Poprzednia wersja Krótkiego słownika języka słowackiego została opublikowana w 2003 roku i obecnie w przypadku wielu słów i fraz jest już nieaktualna. 
 

Nowe czasowniki

 
Od niedawna oficjalnie w języku słowacki można blogovať, ememeskovať, esemeskovať i kamerovať.


blogovať


Słowo pochodzi z języka angielskiego i jak się możecie domyślić chodzi o słowo blogować - publikować artykuły na swojej lub innej niekomercyjnej stronie. Wcześniej trzeba było mówić opisowo o pisaniu na blogu np. Píšem články na svojom blogu. Teraz już oficjalnie można mówić o blogowaniu:

Przykłady:
Prečo som začala blogovať?
Čo je hosťovské blogovanie?
Všetko o blogovaní pre malý biznis.
Dnes o knihách bloguje hocikto.

ememeskovať i esemeskovať

 

Jak zapewne się domyślacie tutaj chodzi o wysyłanie wiadomości SMS i MMS. Wcześniej także w tym przypadku trzeba było mówić opisowo: Môžem ti poslať textovú (multimediálnu) správu? lub Môžem ti poslať správu SMS/MMS?

Przykłady:
S FunFónom tak budú volať, esemeskovať a ememeskovať za jediný cent.
Je nebezpečné esemeskovať pri šoférovaní.
Počkaj, veď esemeskujem!
Google umožňuje esemeskovanie so zákazníkmi.
Co ciekawe, w przypadku tych dwóch czasowników zostały one oficjalnie dodane do słownika, gdy już praktycznie nikt nie wysyła MMSów, a i  SMSy powoli odchodzą w zapomnienie.

 

kamerovať

 

Kamerovať, czyli kamerować, filmować, kręcić film. Wcześniej trzeba było użyć czasowników:  snímať, točiť (natáčať) lub filmovať np.: Snímanie videozáznamu je možné spustiť z ľubovoľného režimu. Svěrák začal natáčať nový film. Povolenie na filmovanie.

 

Przykłady:
Idem kamerovať vianočný koncert.
Za ten čas som si vytvoril svoj charakteristický štýl kamerovania.
Obyvateľ nórskeho mesta si kameroval búrku zo svojej terasy.
Fotografovanie a kamerovanie verejných podujatí.

 

Notbuk i fejsbuk

 
W przypadku tych dwóch słów chodzi o zesłowacyzowaną formę angielskich słów: notebook i Facebook. Tutaj w przeciwieństwie do powyższych przykładów z czasownikami, językoznawcy zamiast zaakceptować wyrazy funkcjonujące w społeczeństwie zaproponowali swoją wersję. Ciekawi mnie, czy taki zapis się przyjmie wśród Słowaków, bo do tej pory wszyscy swobodnie używali angielskich wyrazów i nikt nie miał z tym żadnych problemów.

Przykłady:
Prostredníctvom notebooku prihlásiť sa na Facebook.
Prostredníctvom notbuku prihlásiť sa na fejsbuk.
Co więcej, telewizja Markiza zapytała swoich widzów o te dwa słowa i ponad 70% respondentów stwierdziło, że dla nich te słowa wyglądają bardzo dziwnie w nowej wersji.[1]

Te 2, zdawać by się mogło niepozorne, słowa wywołały sporą burzę wśród Słowaków. W przypadku notbuku problemem jest to, że Slovník cudzích slov i Slovník súčasného slovenského jazyka zawierają wyraz notebook i określają jego wymowę jako [noutbuk]. 
 
W przypadku fejsbuka nie rozumiem w ogóle tej formy, ponieważ jest to nazwa własna i ona powinna zostać w oryginale. W przeciwnym wypadku inne nazwy własne, jak np. Porsche czy eBay także powinny posiadać w języku literackim swoje ekwiwalenty: porše i ibej. A w ten sposób zapędzamy się do błędnego koła przerabiania wszystkich nazw własnych, przez co może dojść do niepotrzebnych komplikacji a nawet braku zrozumienia przekazu.
 

Nowe znaczenie starego słowa

 

Dotychczas kufor oficjalnie oznaczał jedynie walizkę, ale w języku potocznym funkcjonował także w znaczeniu bagażnik samochodu. Wcześniej oficjalnie o bagażniku trzeba było powiedzieć batožinový priestor [dosłownie: przestrzeń bagażowa], np. Objem batožinového priestoru auta sa do dnešných dní meria ručne.

Przykłady:
Ako si nezašpiniť kufor auta?
Organizér do kufra.
Upevňovacia sieť do kufra auta.
Podložky pre zamedzenie pohybu predmetov v kufroch osobných áut.


Mam nadzieję, że dowiedzieliście się czegoś nowego!


Jeśli spodobał Ci się mój wpis, to będzie mi miło, jeśli:

✦ zostawisz tu swój komentarz

✦ polajkujesz mój fanpage 

✦ udostępnisz ten wpis swoim znajomym



Podczas pisania tego artykułu korzystałam z:
[1] Spisovná slovenčina je bohatšia o nové slová. Keď ich napíšete, budú sa vám zdať divné. W: tvnoviny.sk. Artykuł w j. słowackim dostępny online, dostęp 29.04.2021
Spisovná slovenčina je znova bohatšia o nové slová. W: sme.sk. Artykuł w j. słowackim dostępny online, dostęp 29.04.2021

2 komentarze:

  1. Neuveriteľné, naozaj som sa dozvedel niečo nové zo svojho jazyka. A ešte k tomu na poľských stránkach, milovníčky slovenčiny. Slovo kamerovať, slangovo používané už asi 50 rokov, odkedy sa začali rozširovať kamery aj medzi pospolitým ľudom. Vtedy sme ho vnímali ako prejav človeka so slabšími jazykovými kompetenciami, lebo kamerou sa predsa filmovalo... :) Dzięki Pani Olu ! Miło mi czytać Pańskie strony i wiedzić, iż mamy w PL takiego sojusznika ... :-)Gorące pozdrowienia z gorącej Słowacji /koniec czerwca 2021/ od Lubomira z miasta Modra.

    OdpowiedzUsuń
  2. Dzień dobry. :) Podłapałam trochę języka słowackiego, oglądając... turecki serial ze słowackim dubbingiem (z braku polskich odcinków). Też jestem ze Śląska i niektóre słowackie słówka wydały mi się podobne do polskich. Dziwne było dla mnie, że kiedy Słowak powie: „Choď”, to nie znaczy, żeby do niego podejść czy iść z nim, ale żeby sobie pójść. ;) A słowackie „poď” to jak śląskie „poć”, czyli „chodź”. ;) Albo że „plyn” to gaz. Fajny język. Wydaje mi się, że bardziej podobny do polskiego niż czeski, ale Pani jako filolog pewnie lepiej to oceni. W każdym razie czeski, po obejrzeniu serialu w języku słowackim, nieco trudniej mi zrozumieć, wydaje mi się taki bardziej miękki. Myślę, że umiałabym się porozumieć na Słowacji, niektóre z napisanych przez Panią zdań też zrozumiałam.

    OdpowiedzUsuń